SOLK

Ervaart u al voor een lange tijd pijnklachten en bent u hiervoor al naar verschillende doctoren en therapeuten geweest? Kan er geen reden voor uw klachten worden gevonden en heeft nog geen behandeling geholpen bij het verbeteren van de klachten? Dan zou het zomaar kunnen zijn dat u Somatisch Onvoldoende Verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK) ervaart.

Somatisch Onvoldoende Verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK) (ook wel somatoforme stoornissen genoemd) zijn klachten die vaak voorkomen. Zo’n 30-60% van alle klachten die een huisarts tegenkomt zijn onverklaard, maar deze zijn vaak binnen 1 tot 3 weken weg (1). Zodra de klachten aanhouden en iemand beperken in het functioneren wordt het een probleem (1).

Bij SOLK is er sprake van somatisatie. Somatisatie is volgens de definitie van Lipowski ‘een neiging lichamelijke klachten te ervaren en te uiten, deze toe te schrijven aan lichamelijke ziekte, terwijl er geen oorzaak gevonden wordt die de klachten voldoende verklaart’ (2). Bij SOLK zijn er dus wel lichamelijke klachten, maar is er geen lichamelijke oorzaak te vinden door de huisarts of specialisten. Voorbeelden van SOLK zijn chronische pijn, chronische vermoeidheid, maag- en darmklachten, verlammings- en andere uitvalsverschijnselen (3).

Via het biopsychosociaalmodel (BSM) worden SOLK verklaard dat de lichamelijke klachten uitingen zijn van het psychisch lijden (3). In de psychiatrie is er sprake van somatische-symptoomstoornissen als er sprake is van disproportionele gedachten, gevoelens en gedragen en er duidelijke belemmering is in het functioneren (3). Daarom is het diagnosticeren van SOLK vaak multidisciplinair. SOLK ontstaat door een complexe interactie tussen biologische, psychologische en sociale factoren (3). Vaak is het een op individueel niveau unieke combinatie van factoren die het ontstaan en in stand houden van de klachten bepaalt (3). De factoren die bijdragen aan het ontstaan van de klachten zijn bij SOLK vaak onbekend of niet of moeilijk te behandelen (3). Daarom wordt er steeds meer aandacht besteed aan de standhoudende (ook wel: ‘herstelbelemmerende’) factoren.

Belangrijk is om te benadrukken dat er bij SOLK dus sprake is van echte lichamelijke klachten en dat het dus niet tussen de oren zit, zoals vaak wordt gezegd. De meest voorkomende behandelingen voor patiënten met ernstige SOLK zijn onder te verdelen in psychologische, medicijn gerichte en lichaamsgerichte behandelingen. We gaan hier nu dieper in op de fysiotherapeutische interventies. Een van de belangrijkste onderdelen binnen het behandelen van SOLK is educatie over de klachten. Door misverstanden kan er verkeerd gedrag ontstaan dat het herstel belemmerd (3).

Mensen met SOLK moeten een leefstijlverandering toepassen op het gebied van activiteiten, slaapritme en afwisseling tussen inspanning en ontspanning. Graded activity (het gradueel opbouwen van activiteiten volgens een tijdsgebonden schema) zal worden toegepast in de behandelingen (3). Hierbij is belangrijk dat de patiënt zelfstandig zijn activiteitenniveau kan gaan opbouwen en handhaven. Ook zal graded exposure (het gradueel de angsten aangaan) in sommige gevallen worden toegepast, zodra er sprake is van angst. Als laatste moet de patiënt zich bewust worden van zijn lichaam (lichaamsbewustzijn vergroten), aangezien bij veel SOLK patiënten het lichaamsbewustzijn verstoord is geraakt.

Kortom zijn SOLK, lichamelijke klachten die een patiënt ervaart maar waar geen oorzaak voor gevonden wordt. SOLK wordt gediagnosticeerd doormiddel van verschillende disciplines. In de behandeling bij de fysiotherapeut zal er veel aandacht worden besteed aan informeren en adviseren. Verder wordt er samen naar een passende opbouw van activiteiten gekeken, om zo weer op het oude niveau terug te komen of om activiteiten op te bouwen.

Bronnen

1. Olde Hartman T, Blankenstein A, Molenaar A, Bentz van den Berg D, Van der Horst H, Arnold I, et al. NHG-Standaard Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK). Huisarts Wet. 2013;56(5):222-30.
2. Lipowski ZJ. Somatization: the concept and its clinical application. Am J Psychiatry. 1988;145(11):1358-68.
3. Tak L, Ludden-Loman E. De behandeling van somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) volgens het gevolgenmodel.